به نقل از «خبرگزاری برنا»

لرستان پایتخت پل های تاریخی ایران زمین / نوروز ۱۴۰۲ از این شاهکارهای معماری ایران دیدن کنید

تاریخ انتشار: ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۶۴۶۳۱

لرستان به پایتخت پل های تاریخی ایران زمین مشهور است به طوریکه وجود ۱۰۰ پل شناسایی شده که امروز از جاذبه های گردشگری مهم لرستان و کشور محسوب می شوند ، سند این مدعاست.

به گزارش خبرگزاری برنا از لرستان؛ استان لرستان را پایتخت پل های تاریخی ایران زمین دانسته اند وجود ۱۰۰ پل شناسایی شده در این استان سند این مدعاست  ؛ پل هایی که به دلیل موقعیت و جغرافیای خاص وپراهمیت  لرستان راه های باستانی  را به هم متصل می کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

اهمیت این پل ها و راه ها آنچنان بوده که در قرون اسلامی نیز بارها توسط حکومت های  محلی بازسازی شده و گذرگاه مردم و حکام بوده اند.

وجود این تعداد پل متعدد و عظیم از ادوار مختلف تاریخی در استان نمایانگر پیوستگی گذرگاهی در دوران مختلف است.

قرارگرفتن استان لرستان از دیر باز در مسیر راههای تاریخی که علاوه بر ارتباط دو پایتخت شوش و اکباتان در دوره های متفاوت تاریخی، همواره ناحیه قدیم بابل، سپس تیسفون، بعد بغداد را به اصفهان، شوش را به بیستون و شوش را به ماسبذان برقرار می کرده و از سوی دیگر رودهای پرآب و شرایط خاص توپوگرافی در این استان، توجه به صنعت پل سازی را حایز اهمیت ساخته است.

تعداد قابل توجهی از این 100 پل متعلق به دوران اسلامی است، که از این تعداد 5 پل بزرگ گاومیشان، کشکان، کلهر، سی پله و پلدختر، هم دوره با حکمرانی ابو النجم بدر بن حسنویه بر جبال زاگرس است. بدر بن حسنویه در آغاز با توجه به حمایتهای عضدالدوله توانست برنامه های وسیع پل سازی در استان لرستان را به اجرا در آورد و در این مدت به یک باره در کنار پل های قدیمی، پل های جدیدی بنا نهاده شد که ایجاد این پل ها در استان لرستان در همین راستا و تقویت ارتباط بین ایران و بغداد بوده است.

پل های مانند پل تاریخی پلدختر، پل کلهرمعمولان، پل شاپوری، پل کشکان، پل سینره، پل گاومیشان و.... نام‌هایی شناخته شده در فضای گردشگری لرستان هستند که در تمام فصول  به ویژه  در بهار و ایام نوروز مردم شیفته سیر و سیاحت  را به سمت خود جذب می کنند.

در این مطلب  به تاریخچه چند پل جهت آشنایی با این جاذبه های گردشگری لرستان  می پردازیم:

پل باستانی پلدختر

پُلِ دُختَر از سازه‌های دوره ساسانیان است که بر روی رودخانه کشکان ساخته شده‌است.

 برخی دلیل نام‌گذاری آن را به پل‌دختر را منتسب دانستن پل به نام ایزد بانو آناهیتا می دانند. 

این پل تاریخی در ورودی شهری به همین نام در جنوب استان لرستان قرار دارد و بنای آن در قرن چهارم هجری قمری مرمت شده ‌است. این پل بی تردید در مسیر ارتباطی بین شهرهای شاپورخواست و جندی شاپور قرار داشته و از اهمیت راهبردی برخوردار بوده‌است.

ارتفاع تنها طاق برجای مانده پل ۱۸ متر از سطح آسفالت جاده و ۳۰ متر از آب رودخانه و عرض آن ۱۱٬۳۰ متر است. جهت پل شرقی، غربی و طول آن ۲۷۰ متر است.

این اثر تاریخی به شماره ۱۶۷۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.

پل تاریخی گاومیشان

این پل با طولی در حدود 179/5 متر با جهت شرقی- غربی بر روی رودخانه سیمره احداث گردیده است. در ساخت این پل علاوه بر سنگ های پاکتراش و آجر، سنگ هایی در قواره آجری و کوهی در بدنه دیوارهای جانبی و همچنین سنگ های قلوه ای و شکسته به عنوان حجم پرکننده استفاده شده است.

از جمله ویژگی های خاص این پل می توان به اجرای بزرگترین طاق ایران به عرض دهانه بیش از 30 متر اشاره کرد، اجرای دهانه با این طول در معماری ایران بی نظیر بوده و اجرای آن فقط و فقط مستلزم داشتن دانش فنی و اجرایی بسیار بالایی است.

این اثر در سوم اسفند ماه 1377 به شماره 2222 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل کلهر

پل کلهر/کلهرت یا معمولان در شهرستان پلدختر واقع شده است. این پل در محور مستقیم شرقی- غربی دارای 4 پایه است. که در مسیر مستقیم رودخانه ساخته شده اند. طول پل در محور مستقیم حدود 91 متر بوده و سطح گذر آن نیز حدود 7/60 متر است. بنا بر کتیبه نصب شده بر بدنه غربی پل، سازنده پل کلهر را بدر بن حسنویه و شروع ساخت آن را 374 ه.ق معرفی می نماید.

در مورد طاق های پل کلهر باید گفت که معماران آن دوره با دستیابی به پوشش دهانه ای بزرگ به عرض 26 متر شاهکار بزرگی را آفریده اند، ایجاد فضاهای سبک سازی با ساخت دهلیزهای دو طبقه پل کلهر نشان می دهد که پل سازان قدیمی در ساخت پل بسیار از هم الهام گرفته اند. مهندسی خاص این پل ها باعث شده مرحوم آیت الله زاده شیرازی خلق این اثر و سازه ساختمانی را از نقطه نظر سرمایه گذاری، نیروهای انسانی و تکنولوژی آن هم در محدوده یک نسل، شگرف و تعجب آور توصیف نماید.

پل کشکان

این پل در محوری مستقیم به طول 285 متر و راه عبور 8 متر دو کناره شرقی و غربی رودخانه کشکان را به یکدیگر مرتبط نموده، طول کلی آن با انضمام پایه های فرعی و با احتساب دنباله پل حدود 340 متر است. با توجه به شیب عمومی زمین، ارتفاع 30 متری پل، در کرانه شرقی به 16 متر در انتهای غربی کاهش یافته است. بنابراین پل کشکان با 12 دهانه طاق یکی از مرتفع ترین و بزرگترین پل های تاریخی ایران محسوب می شود که صرفاً عملکرد ارتباطی داشته است.

اجرای طاق به عرض بیش از 27 متر و همچنین انتخاب محل احداث این پل و تفاوت ارتفاعی بین دو سرپل از عوامل مهم و قابل توجه در اجرای نقشه آن بوده، بدون شک سازنده پل کشکان، شناخت دقیقی از عرض طغیانی رودخانه داشته است. وی با انتخاب بیشترین محل گدار رودخانه همیشه خروشان کشکان مصونیت پل را در مقابل دوره بازگشت سیل تضمین نموده است. در کنار این پل تاریخی بقایایی از چهار پل تاریخی مشهود بوده که با توجه به نوع مصالح و شکل این پایه ها احتمالا متعلق به دوره ساسانی است.

ساخت پل کشکان طبق کتیبه نصب شده بر کرانه شرقی آن در سال 389 شروع و بعد از 10 سال به اتمام می رسد. این پل به شماره 335 و در تاریخ 20 بهمن ماه 1318 با نام پل رودخانه کشکانرود در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

پل سی پله

این پل بر روی رودخانه سیمره و در غرب بخش سرطرحان از توابع شهرستان کوهدشت واقع شده است. پل در وضعیت اولیه دارای 5 دهانه، به طول 110 متر و با راه عبور 7/65 متر بوده، که اینک تنها دو دهانه از آن باقی مانده، همچنین ارتفاع متوسط پل از سطح بام تا روی صخره های میانی حدود 13 متر برآورد می شود.

در خصوص تاریخ گذاری این پل تاریخی کاظم ملازاده در کتاب بناهای عامه المنفعه نوشته است: «اطلاع دقیقی در خصوص تاریخ ساخت بنا در دست نیست. والفرام کلایس با توجه به شباهت معماری آن با پل کشکان- مربوط به 389ﻫ .ق- آنها را همزمان می داند (...)» همانطور که اشاره شد با توجه به شباهت هندسه و نوع طاق های این پل تاریخی و روش اجرای آنها ساخت پل در دوره بدر بن حسنویه دور از ذهن نخواهد بود.

این پل تاریخی در 25 اسفند ماه 1379 به شماره 3511 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. 

انتهای پیام 

 

آیا این خبر مفید بود؟

نتیجه بر اساس رای موافق و رای مخالف

منبع: خبرگزاری برنا

کلیدواژه: گردشگری پل دختر نوروز ۱۴۰۲ پل های باستانی پل گاومیشان پل های تاریخی ایران ثبت رسیده فهرست آثار ملی پل تاریخی استان لرستان پل کشکان پل کلهر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.borna.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرگزاری برنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۶۴۶۳۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

قدمت «دروازه نفته» ممکن است به پیش از اسلام برسد

ایسنا/خراسان رضوی یک پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی گفت: «دروازه نفته» در کلات نادر راه ورود به ایران از آسیای مرکزی است و با مطالعه معماری و پراکندگی قطعات سفال در این فضا می‌توان گفت که قدمت آن ممکن است به دوران قبل از اسلام برسد.

رجبعلی لباف خانیکی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: دژ کلات عارضه‌ای طبیعی و بیضی شکل در منتهی‌الیه شمال شرق خراسان و بر میانه رشته کوه هزار مسجد واقع است. این عارضه همواره به منزله یک دروازه ورودی به درون ایران و بسیار با اهمیت بوده است. در دو سوی دژ کلات دو دروازه اصلی به نام‌های دروازه ارغون شاه و دروازه یا دربند نفته واقع است.

وی با بیان اینکه «دربند نفته» در سمت شمال شرقی کلات نادر قرار دارد، افزود: از این دروازه ورود به نواحی جنوبی کشور ترکمنستان امکان پذیر است. در دوران درازی از تاریخ، اقوام متمدن ایران و آسیای میانه از این طریق با یکدیگر در ارتباط بوده‌اند و ورود اقوام مهاجم آسیای مرکزی به قلمرو ایران نیز به داخل ایران از همان طریق صورت می‌گرفته است. نقل قول وجود دارد که تیمور لنگ در ۱۷ مرحله از دروازه نفته قصد ورود به ایران را داشته که موفق نشده است.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی عنوان کرد: با توجه به موقعیت حساس و سوق الجیشی دژ کلات، طبیعی به نظر می‌رسد که در دروازه‌های ورودی کلات تاسیسات لازم به خصوص سازه‌های دفاعی از گذشته‌های دور احداث شده باشد. یکی از آن تاسیسات، سازه معماری جالبی است که بعد از دروازه بر بدنه شمال غرب و مشرف بر راه ارتباطی کلات به ترکمنستان ساخته شده است. آن سازه معماری سنگی که به «تخت دختر» شهرت یافته، بنایی است که به لحاظ ساختار گویا جهت اقامت و پاسداری گروهی قراول یا دیده‌بان و مدافع ساخته شده است.

وی ادامه داد: آن فضا به باور اهالی منطقه، سنگری است که سربازان نادرشاه افشار برای حفاظت از دروازه نفته در آن مستقر می‌شدند، اگر چه این گزاره نمی‌تواند ‌به دور از حقیقت باشد اما در ساختار معماری اولیه آن آثار و شواهدی موجود است که بیانگر احداث آن در زمانی پیش‌تر از دوران نادرشاه است، زیرا گذشته از پراکندگی قطعات سفال در محل متعلق به دوران تاریخی، فرم دیوارها و تیرکش‌های آن شباهت نزدیک به قلعه‌های شناسایی شده مربوط به دوران قبل از اسلام در منطقه دارد.

لباف خانیکی تصریح کرد: روزنه‌های مثلث شکل تعبیه شده بر دیوار جنوبی تخت دختر از نوع روزنه‌های مشابه بر دیوار «ارگ آق‌تپه» مربوط به دوران ساسانی در ترکمنستان است. آنچه از دور نمای تخت دختر به نظر می‌رسد، دیوار مرتفع سنگی با روزنه‌هایی بر بدنه آن است که مانند سدی در راستای شمال غرب و جنوب شرق حد فاصل دو برجستگی در دامنه کوه ساخته شده است.

وی اضافه کرد: بررسی آن سازه از نزدیک جزئیات بیشتری را آشکار می‌سازد. دیوار سد مانندی که از دور مشاهده می‌شود، توسط ۲ برج با نقشه راست‌ گوشه و تقریبا مستطیل مانند برج‌های اشکانی شهر نیسا و برج‌های ساسانی کهن دژ نیشابور، در میان گرفته شده است. دیوار میانی از کف موجود تا بالاترین نقطه بیش از ۸ متر ارتفاع و دو ردیف تیرکش دارد.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی بیان کرد: در دیوارچینی آن سازه بر خلاف برج‌های دیگر کلات دقت زیادی صرف شده، سنگ‌ها قواره شده و در بلوک‌های مکعب مستطیل و منظم چیده شده‌اند. در برخی نقاط نمای بیرونی بقایای اندود گچ برجای مانده است. در امتداد شمال شرقی برج شرقی دیوار سنگی منظم دیگری کشیده شده که در نهایت با یک گوشه قائمه به شمال غرب برگشته و این فرضیه را تقویت می‌کند که در شمال تخت دختر مانند برج مشرف بر دروازه ارغون شاه حیاط نسبتا وسیعی وجود داشته است.

وی با اشاره به اینکه آن سازه معماری در مسیر سیلاب و عمق یک دره قرار گرفته و انباشت رسوبات هویت آن را با ابهام مواجه کرده است، خاطرنشان کرد: در چاله‌ای که حفاران غیرمجاز در پشت دیوار حفر کرده‌اند نشانه‌هایی آشکار شده که ۳ طبقه بودن سازه را حکایت می‌کند و اندود گچ بر رویه داخلی دیوارها هم حاکی از اقامت و استقرار مدافعین در آن است.

لباف خانیکی گفت: آنچه اکنون قابل تشخیص است، عرصه آن سازه معماری با وسعت حدود ۱۶۰۰ متر مربع است. در گوشه جنوب غربی میان سرای تخت دختر اتاقی مربع در ابعاد ۵.۵ متر قابل تشخیص است. با توجه به نزدیکی آق‌تپه و نسا به کلات می‌توان فرض کرد که تخت دختر در دوره ساسانیان، با تاثیرپذیری از ارگ آق تپه یا حصار شهر نسا با برج‌های گوشه‌دار ساخته شده است.

وی افزود: در دروازه نفته تاسیسات دفاعی دیگری نیز ساخته شده که برج‌های دیده‌بانی نیمه خرابه بر دو سوی تنگه از آن جمله است. آن برج‌ها هم به لحاظ معماری بیشتر شباهت به برج‌های الحاقی تخت دختر دارند تا برج‌های دروازه ارغون شاه و ممکن است قدمت آن‌ها نیز به پیش از اسلام برسد.

این پژوهشگر و باستان‌شناس خراسانی اظهار کرد: در عمق تنگه نفته بقایای اندک دروازه آجری پل مانندی با پنج چشمه مانند دروازه ارغون شاه که از گزند سیل مصون مانده نیز قابل تشخیص است. «دروازه نفته» در ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ به شماره ۶۶۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

انتهای پیام